Roman Sivil Toplum Gönüllüsü Turan Şallı, Kakava ve Hıdırellez 5- 6 Mayıs sabahı Sarayiçi’nde Tunca Nehri üzerindeki Kanuni Köprüsü’nün protokole açıldıktan sonra kapatılmasına tepki göstererek, “Edirne Belediyesi Kakava/Hıdrellez Eğlence Şenliklerine sahip çıkması süreklilik kazandırarak kutlamalar geleneksel hale getirilmiştir. Ancak son yıllarda kakava’yı Hıdrellez’den ayıran Roman vatandaşların ritüelist uygulamalardan uzak kaldığı görülmektedir. Yani Romanların su ile buluşma pratiği yok olmak üzere olduğu görülmektedir. Su ile buluşma pratiği Kakava’ın en büyük özelliğidir. Bu pratiklerin yok olması Kakava’yı önemsiz, değersiz ve ilgisiz hale dönüştürür. “dedi
“Kültür, insan odaklı ilişkiler olduğundan sosyal ilişkilerin gelişmesinde önemli etki sonuçlarını da beraberinde getirmektedir.”diyen Şallı yaptığı yazılı açıklamada şunları kaydetti: ” Kültürü devlet açısından irdelediğimizde kültür farklılıklarını bir arada tutmak için kanuni düzenlemelere gitmenin zorunluluğunu ortaya koymuştur. Bu zorunluluk “kültürün korunması”, “sahip çıkılması” şeklinde olabilmektedir. Devleti oluşturan farklı kimlikli kültürler ve bu kültürün içinde varlık gösteren tüm sosyal kesimler, sosyal kimlikler ortak bir payda içinde toplumun sosyal yapısına yön verebilmektedir. Kültürel farklılıkları ülkenin renkleri, mozaiği olarak ta kabul etmek gerekir. En önemlisi birlikte yaşama kültürünü, kültürel farklılıklarımıza sahip çıkma ile zenginleştirmenin önemi ortaya çıkmaktadır. Kültürün değişik öğeleri, diğer kültürel özelliğe sahip bireyler arasında etkileyici/ büyüleyici olabilmekte, baskın kültür oluşturabilmektedir. Baskın kültür zamanla sınırları genişleterek insanlığın ortak kültür mirasına dönüşebilmektedir. Baskın kültür anlamında Kakava/Hıdrellez ortak kültür mirası kendilerine özgü kimlikleri kenarda bıraktığı, var olan kültürün orijinalliğini tamamen/ kısmen ortadan kaldırabilmektedir. Kültürün ana figürü/ kimliği ortadan kaldırıldığında boyut tamamen kontrolden çıkar, kültür yozlaşmasına evrilir. Şimdilerde bu olumsuzluğu Roman Kültürü olan Kakava’da görmekteyiz.
Mevsimsel bahar kutlaması olan 5/6 Mayıs Hıdrellez/Kakava Eğlence Şenlikleri ilimizde nüfus bakımından bir hayli fazla olan Roman yurttaşlarımızın folklorik özellikleri ile bütünleşmesi, Edirne Belediye’nin sahiplenmesi ile çok farklı bir boyut kazanmıştır. Günümüz değerlendirilmesinde Kakava/Hıdrellez kutlamaları orijinalliğini kaybetmiş, ticari emtiaya dönüşmüştür. Edirne Belediyesi Kakava/Hıdrellez Eğlence Şenliklerine sahip çıkması süreklilik kazandırarak kutlamalar geleneksel hale getirilmiştir. Ancak son yıllarda kakava’yı Hıdrellez’den ayıran Roman vatandaşların ritüelist uygulamalardan uzak kaldığı görülmektedir. Yani Romanların su ile buluşma pratiği yok olmak üzere olduğu görülmektedir. Su ile buluşma pratiği Kakava’ın en büyük özelliğidir. Bu pratiklerin yok olması Kakava’yı önemsiz, değersiz ve ilgisiz hale dönüştürür. Şehrin ticari dinamikleri Kakava Kültürüne sadece turizm amaçlı olarak bakmamaları gerekir. Bu yanlışlığı Edirne İl Kültür Müdürlüğü ve Edirne Belediye Başkanlığı’nın basına verdiği açıklamalarda görmekteyiz.
Devletin son zamanlarında yazılı belgelerinde bulunan ve bazen ilgili kurumların açıklamalarında “Roman vatandaşlarımızın kültürlerinin korunması gerekir” şeklinde beyanlarının geçersiz söylemlere dönüştüğünü görmekteyiz.
Edirne İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü bünyesinde bulunan Roman Halk Dansları Topluluğunun da yer alması gerekirken kutlamalarda yer almaması en büyük eksikliktir. Açıkça İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün Roman kültürüne olan ilgisizliğinin göstergesidir.
Kakava/ Hıdrellez kültürünün korunmasına yönelik önemli çaba olarak Edirne Valiliği’ni görmekteyiz. 2016 yılında UNESCO’ ya başvurusu neticesinde 2017 yılında UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miras listesi’inde yer almasının sağlaması çok önemli bir adımdır. Bu kararın Edirne bağlamında millî kültürümüze, toplumsal yaşama olan katkısı çok büyüktür.
UNESCO’nun Kakava/Hıdrellez kutlamalarını Somut Olmayan Kültür Mirası Listesi’ne alınmasının ana gerekçesi Çingene/ Roman kültürünün olmasıdır. Roman Kültürü bakımından incelendiğinde Kakava’nın özelliği olan ritüelist kutlamaların Romanlar tarafından gerçekleştirilmediği/ gerçekleşmemesi sorgulanması gerekir. Bu durum açıkça Kakava’nın Somut Olmayan Kültürel Miras kavram ile çelişki yaratmaktadır. Edirne Saray Kazıları nedeniyle bir hayli bir süredir bu alan üzerinde bulunan tarihi Kanuni Köprüsü ulaşıma kapalı olmakla birlikte etrafı tel örgülerle sarılmış durumdadır. Bu alan Roman yurttaşların su ile buluşma pratikleri olan ritüelist uygulama alanlarıdır. Korona salgını nedeniyle iki yıldır yapılamayan Kakava/ Hıdrellez kutlamaları Kanuni Köprüsü protokol için açıldığı görüldü. Kakava’da protokol diye bir anlayış olmaması gerekir. Belediye başkanımız, ilimiz valisi eşleri ile birlikte köprü üzerinden nehir sularına çiçek bırakmaları güzel ve hoş görüntülerdir. Ancak bu görüntüler Romanlar ve ilimize gelen misafirlerin birlikteliği ile oluşmalıydı. Kanuni Köprüsü ve nehrin bir bölümü nehir kenarına girilebilmesi için açılmalıydı.
Edirne Belediye Başkanlığı konserlerde Roman mahalli müzisyenlere ve yerel sanatçılara istenilen düzeyde yer vermemesi de büyük bir eksiklikti. Bir anlamda Roman kültürünü görünür kılamadı. Kültürün ana faktörünün yozlaşması zamanla kültür olmaktan uzaklaşır. Konuya sadece ticari emtia olarak bakmamak gerekir. Kakava’yı gönül bağı, sevgi yumağı haline getirmek için kurumlar arası işbirliğinin daha da genişletilmesine ihtiyaç bulunmaktadır. Kadriye TUNÇ
Yorumlar kapalı.